YPG, Suriye’deki eğitim sistemini, PKK ideolojisine inanan ve savunan, gerektiğinde uzun vadede örgüte militan kaynağı oluşturabilecek bir alan olarak kullanmaktadır. YPG, kontrolü altındaki bölgelerde gençleri zorla silah altına alarak, eğitim binalarını yıkıp askeri karargahlara dönüştürerek, okullardaki eğitim müfredatını değiştirip öğretmenleri zorla bünyesine katmaya çalışarak, eğitim sistemine müdahalelerde bulunmaktadır.
YPG’nin bölgedeki eğitim sistemi değiştirmeye yönelik ilk adımları, 2011’in sonundan itibaren hayata geçirilmeye başlanmıştır. Kürt nüfusun yoğun yaşadığı bölgelerde Kürtçe dil eğitimi veren kurslar açılmış ve müfredatta ufak çaplı değişiklikler yapılmıştır. 2013’de Kürtçe dili dersi resmi olarak müfredata katılmıştır. 2016’da ise ilkokul öğrencilerine eğitim vermek üzere yaklaşık 2.600 öğretmene eğitim verilmiştir.[i] 2016-2017 eğitim yılında birinci sınıftan altıncı sınıfa kadar ilkokulun bütün sınıflarında ders içerikleri değiştirilmiştir. Eğitim sisteminin değişim süreci, Suriye rejimi müfredatının askıya alındığının ve YPG müfredatının Kürtçe olarak uygulanmaya başlanacağının duyurulması ile hız kazanmıştır. Örgütün, 2017-2018 eğitim yılında müfredat değişikliği kapsamını genişlettiği; kendi ideolojisini yansıtan müfredatın yedinci, sekizinci ve dokuzuncu sınıfları da kapsar hale getirildiği gözlemlenmiştir. Sonraki eğitim döneminde ise onuncu ve on birinci sınıflara yönelik oluşturulan özel bir müfredat uygulanmıştır. On ikinci sınıfların müfredata dahil edilmesi 2020 içerisinde gerçekleştirilmiştir.
YPG müfredatında, eğitimin “ideolojiye hizmetin bir parçası” olarak görüldüğünü ortaya koyan birçok husus vardır. Müfredatta yer alan “Siyasi Eğitim” dersinin adının “Demokratik Ulus” olarak değiştirilmesi ve öğrencilere Arap tarihinin öğretilmemesi dikkat çeken bir husustur.[ii] Örgüt tarafından basılarak öğrencilere dağıtılan tarih kitaplarının içerikleri incelendiğinde, Abdullah Öcalan ve PKK lider kadrosundan teröristlerin fotoğrafları ile doldurulduğu görülmektedir. Kitapların içinde yer alan parçalarda ise “PKK’nın Kürt tarihindeki önemi ve bir dönüm noktası olduğu” ifadesi sıkça geçmektedir. Örgüt eliyle gerçekleştirilen sistematik değişiklikler sadece müfredat ve kitaplar üzerinden ilerlememiş, eğitim kurumu personeli ve öğretmenler üzerinde de etkisini göstermiştir. Bu kapsamda, özerk yönetim tarafından okullarda eğitim vermek üzere sonradan görevlendirilen öğretmenlerin çoğunun YPG’nin dayattığı dil ve tarih üzerine yoğunlaştığı tespit edilmiştir.
Bölgedeki Esed rejimine bağlı okullara el konulmuş ve böylelikle ilkokuldan liseye kadar olan tüm sınıflarda örgütün belirlemiş olduğu müfredat uygulanmaya başlamıştır. YPG, ayrıca öğretmenlere zorunlu askerlik uygulamasına dahil olmaları için baskı uygulamıştır. Baskının yasal dayanağı olarak da sözde özerk yönetim tarafından 13 Temmuz 2014’te ilan edilen “meşru müdafaa görevi”[iii] yasası gösterilmiştir. 2020’nin son aylarında YPG tarafından bölgedeki öğretmenlere “Suriye rejiminin eğitim müfredatını öğretmeme taahhüdü” imzalatılmaya çalışılmış ve bazı öğretmenler tarafından bu girişime karşı çıkmıştır. Buna karşılık YPG tarafından öğretmenlere yönelik tutuklama girişimleri arttırılmış ve tutuklama esnasında herhangi bir gerekçe sunulmamıştır.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi tarafından hazırlanan ve mağdurların aileleri, tanıklar ve gözaltı merkezlerinden sağ kalanlar dahil olmak üzere birden fazla kaynaktan elde edilen veri tabanına göre; YPG’nin 659’u çocuk ve 176’sı kadın olmak üzere en az 3.784 kişiyi keyfi olarak göz altına aldığı belgelenmiştir.[iv] Tüm bu keyfi tutuklamaların içinde Ocak 2021'in başından 15 Şubat 2021'e kadar olan süreçte 61 öğretmen, Suriye rejiminin müfredatını uygulamaya devam ettiği veya zorunlu askerlik uygulamasına katılmayı reddettiği için tutuklanmış, yüzlerce öğretmen maruz kaldığı baskı nedeniyle mesleğini bırakmak zorunda kalmış veya görevden alınmıştır. 27 öğretmen YPG’nin dayattığı müfredatı uygulamayı reddettiği ve rejimin müfredatını uygulamaya devam ettiği gerekçesiyle tutuklanmıştır. 34 öğretmen, zorunlu askerlik kapsamında YPG saflarında yer almayı reddettiği için tutuklanmış; aynı nedenle yaklaşık 550 öğretmen gördükleri baskı nedeniyle mesleklerini bırakmak zorunda kalmış veya görevden alınmıştır.[v]
YPG eliyle eğitim sisteminde gerçekleştirilen değişiklikler, Suriye’nin kuzeyinde yaşayan yaklaşık yarım milyon öğrencinin geleceğini belirsiz bir hale sokmaktadır. Uygulanan politikalar neticesinde okulu bırakan öğrenci sayısında endişe verici artış yaşanmış, birçok aile çocuklarını resmi bir diplomaya sahip olabilmesi adına rejimin kontrolü altındaki okullara göndermeyi tercih etmiştir. Mevcut durum, rejim kontrolündeki okullarda sınıfların aşırı kalabalık olmasına ve Covid-19 salgınının yaygınlaşmasına yol açmıştır.
Sibel Dündar
[i] Mohammed Al Hessan, Stephanie Bengtsson, Judith Kohlenberger, “Understanding the Syrian educational system in a context of crisis”, Vienna Institute of Demography, 2016, https://www.econstor.eu/bitstream/10419/156317/1/875728065.pdf.
[ii]Mohammed Al Hessan, Stephanie Bengtsson, Judith Kohlenberger, “Understanding the Syrian educational system in a context of crisis”, Vienna Institute of Demography, 2016, https://www.econstor.eu/bitstream/10419/156317/1/875728065.pdf,
[iii] Dia Odeh, Mohamed Homs, Ninar Khalifa, “Compulsory military recruitment in Jazira Region: SDF imposing their authority” Enab Baladi, 12 July 2019, https://english.enabbaladi.net/archives/2019/07/compulsory-military-recruitment-in-jazira-region-sdf-imposing-their-authority/#ixzz6nweCB3rr.
[iv] “Syrian Democratic Forces Have Arrested/ Detained at Least 61 Teachers Over Educational Curricula and for Forced Conscription Since the Beginning of 2021”, The Syrian Network for Human Rights (SNHR), 19 February 2021https://sn4hr.org/blog/2021/02/19/55948/.
[v] A.g.e
